همه چیز درباره حلوا و ارده

حلوا و ارده یا همان حلورده که در زبان عامیانه شناخته شده هست ، دو نوع از شیرینی جات هستند که مصارف مختلف دارند. برای اینکه بدانید « بهترین حلوای ارده ایران » را از کجا باید تهیه کنید، همراه ما باشید.

 

همه چیز درباره حلوا و ارده

حلوا و ارده یا همان حلورده که در زبان عامیانه شناخته شده هست ، دو نوع از شیرینی جات هستند که مصارف مختلف دارند. حلوا یکی از دسرهای ایرانی است و انواع مختلفی دارد که ساده‌ترین نوع حلوا، حلوای ساده زعفرانی است. مواد تشکیل دهنده این حلوای سنتی آرد گندم، شکر، روغن، هل و گلاب می باشد.

امروزه تولیدکنندگان صنعتی این حلوا را در انواع مختلف مانند، حلوا ارده ساده ، حلوا ارده کنجدی ، حلوا ارده با مغز پسته ، حلوا ارده بدون شکر ، حلوا ارده نرم و حلوا ارده با شیره خرما ، حلوا ارده با شیره انگور تولید می کنند.

بسته به نوع مواد اولیه و منطقه جغرافیایی، حلوای سنتی می‌تواند طعم‌ها و مدل‌های مختلفی داشته باشد. حلوای ساده، حلوای هویج، حلوا شکری، حلوای شیر، حلوای دو رنگ و... نمونه‌هایی از حلواهای سنتی ایرانی است.

 

 

حلوا و ارده در خاورمیانه

یافتن تاریخچه ای برای حلوا میسر نمی باشد ولی مشخص است که طبخ و مصرف انواع حلوا در ایران پیش از اسلام رایج بوده است. حلوا به عنوان نوعی از خوراکی روزانه و آیینی در خاورمیانه شناخته می شود و ارده در زبان عربی به « طحینه » معروف است. این شیرینی در مصر و شرق عربستان به نام حلوا، در مراکش به عنوان شیرینی شرقی، در کشورهای حاشیه خلیج فارس به اوَلِرحیش (Owalrhish) شناخته می شود. در هند هم نوعی حلوا به نام حلوا آچاری در بین مردم رواج دارد.

مواد اصلی حلوا را انواع نشاسته (مانند آرد گندم ، برنج ، نخود ، کنجد ، ارده یا آرد جوانه گندم) ، چربی ها (مانند انواع روغنهای گیاهی و حیوانی یا چربی شیر) و قند (مانند گَرد قند، شکر ، نبات، صمغ های شیرین، شیره انگور، خرما و عسل) تشکیل می دهند. در برخی از این حلواها، برای بهتر شدن طعم حلوا از هویج ، کدو و مغز میوه هایی چون پسته ، فندوق، گردو و زردآلو نیز استفاده می شود. همچنین از گیاهانی چون زیره، گل بابونه، رازیانه، تخم گشنیز، زنجبیل، دارچین، و به ویژه گلاب و زعفران به عنوان معطر کننده و رنگ دهنده حلوا استفاده می شود.

 

 

خواص حلوا و ارده

خواص اصلی حلوا ارده را کنجد بوجود می آورد. از خواص کنجدمی توان به کاهش دهنده کلسترول خون، حاوی اسید‌های چرب اشباع نشده، منیزیم، مس، روی، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه B. و E.، تقویت استخوان‌ها و کاهش ابتلا به بیماری پوکی استخوان، افزایش توان باروری درزوجین بویژه مردان، رفع فقر آهن در خون، درمان و جلوگیری کننده از ابتلا به بیماری‌های اعصاب و روان، افزایش سوخت و سازبدن، حاوی آنتی اکسیدان‌های ضروری برای بدن و پیشگیری کننده از ابتلا به بیماری سرطان، جلوگیری از بروز سردرد و حملات میگرنی را می‌توان نام برد.

 

 

مضرات حلوا و ارده

مصرف بیش از حد حلوا ارده به دلیل بالا بودن حجم بالای شکر برای مبتلایان به بیماری دیابت چندان توصیه نمی‌شود. همچنین شیرین بودن آن می‌تواند در صورت عدم رعایت بهداشت فردی باعث ایجاد حفره و پوسیدگی در دندان‌ها شود.

مصرف بیش از حد کنجد می‌توان باعث تحریک معده شود، همچنین کنجد به شدت ملین است و می‌تواند باعث اسهال در افراد شود. به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند افراد حد اعتدال را در مصرف این خوراکی رعایت کنند.

 

 

انواع حلوا و ارده های محلی

حلوا و ارده و ترکیبات آن و یا حتی خود حلوا با توجه به ذائقه و طبیعت هر منطقه متفاوت بوده و تنوع زیادی دارد. در ادامه با برخی از حلواهای محلی آشنا می شویم.

 

حلوای تن تنانی، تا نخوری ندانی

شهرستان اردکان به عنوان قطب تولید محصولات کنجدی کشور شناخته می شود و "حلوا ارده"، "ارده" با نام اردکان گره خورده است. به معنی دیگر بهترین حلوای ارده ایران را می توان در اردکان یافت. این حلوا که پیشینه دیرینه‌ای در این شهرستان دارد، حداقل به قبل از دوران قاجاریه باز می‌گردد.

حلوا ارده‌ سازان اردکانی در میان محصولات کنجدی خود یک شیرینی خاص دیگری به نام « تختُگ » را تولید می کنند که اهمیت غذایی بالایی دارد. این محصول به زبان محلی "حلوا سوهان" شناخته شده و گره خورده به ضرب‌المثل معروف، "حلوای تن تنانی" نام‌گذاری کرده‌اند. برخی شواهد نشان می دهد که منظور از ضرب المثل معروف "حلوای تن تنانی، تا نخوری ندانی" همین « حلوا سوهان اردکان » است. این حلوا بیشتر در اسفند ماه تولید شده و به نوعی شیرینی تجملاتی به حساب می آمده است.

این شیرینی، مغذّی و سرشار از ویتامین است و با توجه به کالری خیلی زیاد آن که طبع گرمی نیز دارد، برای سنین پایین توصیه نمی‌شود. البته لازم به ذکر است که "حلوا سوهان یزد" با "حلوای تن تنانی اردکان" تفاوت دارد. مواد تشکیل دهنده حلوای تن تنانی بلغور گندم، هل، گشنیز، زنجبیل، ریشه جوز هندی، رازیانه، دارچین، و شیره شکر به اضافه ارده، می باشند.

 

 

حلوای سنتی آذربایجان

آذربایجان بطور خاص و تبریز بطور عام حلواهای مخصوص به خود دارند که تولید آن خاص همین منطقه است. این حلوا ها بدلیل مواد تشکیل دهنده آن و همچنین نوع تزیین آن انواع مختلفی دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حلوا ساده که در شکلهای متنوعی چون رولتی مغزدار، تیتابی، قیفی، ویفری، شکلاتی، حلوا خرمایی، حلوا کفگیری زعفرانی ، حلوا کفگیری بادام ، حلوا کفگیری پسته، اسکوپی (غلطان) تولید می شود.
• حلوا زنجبیلی که بعضی مواقع در آن هل ، بادام و برخی مغزهای دیگر استفاده می شود.
• حلوا دورنگ که در دو نوع ساده و شکلاتی تولید می شود.
• لوز
• حلوا زیتونی
• میشکا
• برشتوک

 

 

 

حلوا های سنتی قم

در برخی از نقاط کشور، تنوع جالبی از انواع حلوا تهیه و طبخ می‌شود. شاید کم‌تر کسی باشد که بداند این خوراکی لذیذ، از جمله شیرینی‌های سنتی و محلی استان قم بوده و به مرور زمان در سایر نقاط ایران، به تهیه و پخت آن پرداختند. امروزه تهیه‌ی انواع حلوا در استان قم بسیار کم‌تر از گذشته صورت می‌پذیرد و مردم این استان برای تهیه‌‌ی آن، به برخی از شهرهای استان مرکزی، مراجعه می‌کنند.

در ادامه برخی از این حلوا ها آورده شده است:

حلوای کنجدی : نمونه‌ای از حلوای سنتی استان قم است که با استفاده از آرد، شکر و کنجد تهیه می‌شود.

حلوا شادونه (شاه دانه) : این حلوا معمولا به رنگ پایه‌ی سفید و مملو از شاه‌دانه‌های درشت و لذیذ است. برای تهیه‌ی حلوا شادونه (حلوا شاه‌دانه)، از آرد، شکر و شاه‌دانه استفاده می‌کنند.

حلوای ارده قم : این خوراکی مغزی از روغن کنجد (ارده)، آرد گندم، گردوی تُست و خرد شده، پودر نارگیل، دانه بادام یا مغز آفتابگردان، شکر یا شیره‌ی کشمش، گلاب، محلول زعفران، پودر پسته و کره، تهیه می‌شود. مصرف آن هنگام صبحانه یکی از عادات غذایی مردم استان قم به شمار می‌آید.

حلوای محلی قم : از شیره‌ی انگور رقیق شده به عنوان شیرینی‌ کننده این حلوا استفاده می شود. روش تولید این حلوا به این صورت است که بعد از رقیق کردن شیره با اضافه کردن زعفران و آرد، این شیرینی محلی را تهیه می‌کنند.

 

 

 

حلوا گردویی ،  سوغات استان گلستان

حلوا گردویی یا به زبان محلی «آغوز حلوا» یکی از حلواهای سنتی شهرستان بندرگز و ناحیه شهرستان کردکوی به شمار می آید. در آداب  و رسوم محلی، این حلوا در شب‌نشینی ها، جشن‌ها (عید نوروز، عید قربان، عید غدیر، شب یلداو ...) تدارک دیده می شود. در ضمن برای خیرات رفتگان نیز این نوع حلوا طبخ شده از مردم پذیرایی می شود.

برای تهیه حلوا گردویی از برنج و گردو استفاده شده و پس از آماده شدن آن، حلوا را به انداره یک کف دست جدا می کنند. حلوا جدا شده را که به آن «کشتا» می‌گویند به‌شکل گرد در آورده و کشتاها را به‌همراه نان محلی در بین مردم تقسیم می‌کنند. مراحل پخت این حلوا به‌طور تقریبی 12 ساعت زمان نیاز دارد.

طعم لذیذ و شیرین این حلوا و طبخ آن در سالیان طولانی، باعث شده که در مراسم‌های سنتی گلستان  را به عنوان شیرینی اصلی استان به حساب بیاید. البته طبیعی است که همین ویژگی‌های ممتاز آن را به یکی از سوغات مورد توجه استان برای گردشگران نیز تبدیل کرده است.

با توجه به مواد تشکیل دهنده، این حلوا فرسودگی سریعی دارد و در صورتی که در یخچال نگهداری شود برای مدت سی روز قابل استفاده است. در صورت نگهداری در بیرون از یخچال و هوای سرد، فقط تا پانزده روز می توان آن را نوش جان کرد.

 

 

حلوا خارک شیراز ( جهرم )

حلوا خارک از جمله حلواهای خوشمزه تهیه شده در استان فارس و شهرستان جهرم می‌باشد. حلوا خارک شیراز به عنوان شیرینی سنتی این خطه، از سال‌های دور تاکنون به وسیله بانوان کدبانو و هنرمند شیرازی طبخ می‌شود. وجود خرما در این حلوا، آن را به یکی از مفیدترین و مغذی‌ترین خوراکی‌ها بدل کرده است.

کلسیم، گوگرد، پتاسیم، آهن، منیزیم، فسفر و مس تنها بخشی کوچکی از ویتامین‌های بی‌شمار این میوه دلچسب است. همچنین، خرما را می‌توان به منظور درمان بیماری‌هایی همچون مشکلات قلبی و ناراحتی‌های گوارشی نیز مصرف کرد. شاید تاکنون نام خارک به گوشتان نخورده باشد. در واقع، می‌توان گفت که خارک از مراحل اولیه رشد میوه خرما است. در این مرحله، خرما بافتی سفت داشته و کاملاٌ نارس و کال می‌باشد. طعم آن به گسی زده و رنگ زرد متمایل به نارنجی دارد. گفتنی است که خارک نسبت به خرما کالری کمتری داشته و قند آن کمتر از خرما است. در برخی از انواع خرما می‌توان آن‌ها را در مرحله خارک برداشت کرده و برای مواردی از جمله مصارف غذایی و دارویی استفاده کرد.

 

 

حلوا عسلی مازندران ( پش دوزیک )

حلوا عسلی یا پش دوزیک یکی از شیرینی‌های محلی استان مازندران است که معمولاً در مراسم عروسی تهیه می‌شود. برای تهیه این حلوای خوشمزه و مقوی، از آرد گندم،  پودر هل، زعفران دم کرده، شکر، عسل، کره استفاده می شود.

 

 

حلوا جوزی (گردویی) تربت حیدریه ، حلوایی بدون روغن و شکر

حلوا جوزی یا همان حلوا گردوئی در شهر بایگ، شهر ابریشم ایران ، در 20 کیلومتری غرب  تربت حیدریه تولید می شود. تهیه و مصرف حلوا جوزی در مناسبت های ویژه بخصوص شب چله و روزهای سرد زمستان در این منطقه رواج دارد. در تهیه این شیرینی روغن به کار برده نمی شود و از گردو و چوبک استفاده شده و همچنین به جای شکر از شیره انگور استفاده می شود.

شیرینی حلوا جوزی به دلیل انرژی بالا برای کودکان کم وزن و سالمندان بسیار مفید است. حلوا جوزی سرشار از ویتامین است که طبع آن گرم می باشد و در فصل سرما از آن بیشتر استفاده می شود. البته باید خاطر نشان کرد که مصرف حلوا جوزی برای کسانی که مبتلا به دیابت هستند توصیه نمی شود.

 

 

حلوا کشی سنتی بهبهان

حلو کنجد کشی که از ارده و شیره ی خرما تهیه می شود، از محصولات سنتی بهبهان می باشد.

 

 

حلوا انگشت پیچ ، بوشهر

این حلوا یکی از حلواهای معروف بوشهر هست که پخت آن هنر خاصی می خواهد. اگر مراسمی مانند سفره های مذهبی، مولودی ها و یا حتی سوگواری در بوشهر برگذار گردد، پای ثابت آن این حلوا است. مواد تشکیل دهنده این حلوا آرد گندم ، شکر ، گلاب ، روغن مایع است. یه نکته جالب و مهم که باید حتما رعایت شود تا حلوایی کشدار داشته باشید، این است که از همان ابتدا حلوار باید از یه سمت هم زده شود مثلا خلاف جهت ساعت، در غیر این صورت حلوا کشدار نخواهد شد.

 

 

حلوای 1,300  کیلویی، رسمی 33 ساله در حسینیه اعظم زنجان

همزمان با روز پنجم محرم الحرام و به رسم هرساله، 65 نفر از بانوان محلی، آرد و مواد اولیه ی این حلوا (اوماج) 1300 کیلوگرم حلوا را برای پخت آماده می کنند. وزن نخستین حلوای پخته شده، 40 کیلو بوده که توسط مردم به عنوان حلوای نذری تهیه می شود.

 

 

استفاده از مطالب با ذکر منبع آزاد است.